Historia włókiennictwa na Podbeskidziu

Przemysł włókienniczy po 1945 roku

Po II wojnie światowej w miastach: Bielsku, Białej i przyległych miejscowościach, istniało kilkadziesiąt samodzielnych fabryk włókienniczych jedno lub wielowydziałowych, tzn. były tylko przędzalnie lub tkalnie albo usługowe farbiarnie.  W 1945 roku powołany został Centralny Zarząd Nr 14 z siedzibą w Bielsku przy ulicy Inwalidów 2. Naczelnym Dyrektorem Zarządu  nr 14 został Tadeusz Konieczny, z Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego. Dyrektorem ds. techniczno-produkcyjnych został inż. Leon Unicki, specjalista z dziedziny przędzalnictwa, późniejszy wykładowca w Państwowej Szkole Przemysłowej, Wyższej Szkole Inżynierskiej i Politechnice Łódzkiej. Głównym zadaniem Centralnego Zarządu było zabezpieczenie tych fabryk (obiektów) przed dalszą dewastacją i kradzieżami. Powołano kierowników i służby ochrony poszczególnych obiektów. Kompletowano załogi i stopniowo uruchamiano poszczególne oddziały fabryk, na ile pozwalały zapasy surowców i materiałów pędnych, pozostawione przez okupanta. Wkrótce zaczęły się dostawy surowców włókienniczych ze Związku Radzieckiego. Główni dostawcy wełny, tzn. Australia  i Nowa Zelandia byli nieosiągalni w tym okresie.

Należy podkreślić, że znaczna część fabryk posiadała własne kotłownie, maszyny parowe, własną energię. Napędy maszyn były zespołowe, przekazywane pasem transmisyjnym biegnącym pod sufitem hali i z niego za pomocą pasów poszczególne maszyny. Do wyjątków należały indywidualne napędy maszyn. Kradzież głównego pasa  napędowego powodowały unieruchomienie maszyn na całej hali produkcyjnej.

Następnym etapem to łączenie poszczególnych fabryk w większe jednostki organizacyjne, możliwie o pełnym cyklu produkcyjnym, tzn. tak aby posiadały przędzalnię, tkalnię, wykańczalnię i w miarę możliwości farbiarnię przędzy i tkanin. Tam gdzie było to nieosiągalne, zapewniono zakładom współpracę w ramach wzajemnych usług. W krótkim czasie, połączone fabryki stworzyły nowe zakłady wełniane i otrzymywały nazwy działaczy politycznych (komunistycznych).

W ten sposób  w centrum miasta Bielska  założono następujące zakłady przemysłu wełnianego, które  w większości przetrwały w tej formie organizacyjnej  do końca lat 90-tych XX wieku.

• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Pawła Findera ( dawny Kornhaber) przy ul. Gerszona Bogena-Dua   (obecnie ul. Cechowa)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Józefa Magi  ( dawny Jankowski) na Placu Fabrycznym i Placu Ratuszowym
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Tomasza Rychlińskiego przy ul. Partyzantów, ul.1-go Maja, (dawny Almor, Barthelmus/Wolf/Beter/Suchy)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Leona Laski przy ul. Sukienniczej (d.Gajer/Braun), 1Maja (d.Macha)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Józefa Kluski przy ul. Wandy Wasilewskiej, ul. Batorego, ul. Sempołowskiej, ul. Dworkowej

W dawnym samodzielnym mieście, Białej, powstały następujące zakłady:

• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Ludwika Gawlika przy ul. Żywieckiej (d. Tugentat), ul. Komorowickiej, ul. Dymitrowa (d. Winter/Pokorny/Foht)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Andrzeja Zmożka  przy ul. Komorowickiej (d. Deutsch)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Hanki Sawickiej przy ul. Komorowickiej ( d. Feslauer)

Ponadto, w przyległych miejscowościach uruchomiono następujące zakłady:

• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Mariana Buczka w Kamienicy (d. Molenda)  przy ul. Partyzantów, ul. Karpackiej
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Józefa Niedzielskiego  na Leszczynach , przy ul. Leszczyńskiej ( d. Hess & Pischs, Strzygowski)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Stanisława Bularza  przy ul. Nad Brzegiem (Gen. Maczka), ul. Sempołowskiej ( d. Polomsky/ Bruhl)
• Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Małgorzaty Fornalskiej przy ul. Nad Brzegiem (Gen. Maczka) (dawny Zipcer),  ul. Nadbrzeżnej

 autor : Jan Wajda